Από το “Πανόραμα Πολιχνίτου” μικρό αφιέρωμα στον Βασίλη Βασιλικό

Ιγνάτης Ψάνης

 ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ

Αποφασίσαμε αντί να αφήσουμε στον ίδιο τον Βασίλη Βασιλικό να προλογήσει την αυτοβιογραφία του . Μετά τον Καζαντζάκη και τον Καβάφη είναι ο πιο πολυδιαβασμένος Έλληνας σε διεθνές επίπεδο. Ένας συγγραφέας και όχι λογοτέχνης, όπως ο ίδιος έλεγε, που τιμήθηκε δεόντως εν ζωή. Ευτυχώς.

https://youtu.be/JTcPp1SX5EE?si=zmRSaYVof29tI0TO

Ο Βασίλης Βασιλικός είναι ο πνευματικός άνθρωπος, για λίγους πια μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει αυτόν τον επίζηλο τίτλο, που έζησε μια γεμάτη, χορτάτη ζωή. Πέρασε από την αφάνεια και την απαράδεκτη κριτική, στην αναγνώριση, στην επιβράβευση, στη διασημότητα. Μεταφράστηκε σε 33 γλώσσες, διαβάστηκε από τους πάντες.

Μια ζωή εντός-εκτός και εναλλάξ. Έφευγε από την Ελλάδα είτε για να βρει την τύχη του είτε για να γλυτώσει από τους πολιτικούς του εφιάλτες. Ξαναγύριζε όμως. Ατελείωτα ενδιαφέροντα: Φοίτησε στο Κολέγιο «Ανατόλια» και σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Συνέχισε τις σπουδές του στις ΗΠΑ στον τομέα της τηλεόρασης (σεναριολογία στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και τηλεσκηνοθεσία στη Σχολή της RCA στην Νέα Υόρκη), από το 1959 έως το 1961. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, παράλληλα με την συγγραφική του δραστηριότητα, εργάστηκε ως σεναριογράφος και βοηθός σκηνοθέτη σε ελληνικές και διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές.

Παράλληλα θιασώτης του πολιτικού τετράπτυχου (τετρακτύς κατά τον Πυθαγόρα στην αρίθμηση), πόλις-πολίτης-πολιτική-πολιτισμός το 1981, επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου, ανέλαβε τη θέση του αναπληρωτή γενικού διευθυντή της ΕΡΤ, από την οποία παραιτήθηκε το 1984. Για χρόνια παρουσίαζε από τη δημόσια τηλεόραση την εκπομπή για το βιβλίο «Αξιον Εστί». Από το 1994 έως το 1996 και από το 2014 έως το 2015 διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων. Το 1997, με απόφαση της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη, διορίστηκε πρεσβευτής της Ελλάδας στην UNESCO και παρέμεινε στη θέση αυτή έως το 2004. Ο Βασίλης Βασιλικός είχε τοποθετηθεί επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας της εκλογικής συνεργασίας Πράσινοι – Δημοκρατική Αριστερά στις βουλευτικές εκλογές του 2015, καθώς και στις βουλευτικές εκλογές του 2019, αυτή τη φορά όμως με τον ΣΥΡΙΖΑ, με τον οποίο και εξελέγη.

Γνωρίστηκε με  πνευματικούς ανθρώπους μοναδικούς, που τον επηρέασαν, τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τη Μαρία Κάλλας, τον Ξενάκη, τον Καστοριάδη,  τον Αξελό,  τον Κουνέλη, τον Γαβρά. Επίσης τον Γκύντερ Γκρας, τον Χούλιο Κορτάσαρ, τον Αλέκο Παναγούλη, τον Γιώργο Σεφέρη, τον Δημήτρη Δεσποτίδη, τη Μελίνα Μερκούρη, τον Μάνο Χατζηδάκη και πλήθος άλλοι..

Παραθέτουμε δύο δείγματα για το ήθος του ανδρός. Μιλά ο ίδιος: α) Δεν υπάρχουν παθογένειες στην ελληνική λογοτεχνία. Υπάρχει όμως και ενός τύπου “παραλογοτεχνία”, που είναι η “λογοτεχνία” του παρά. β) “Σε δυο μέρες πληθώρα τηλεγραφημάτων, από τους τριάντα τρεις εκδότες μου του Ζ, μου ζητούσαν το καινούργιο Ζ, για τον Παναγούλη. Με πλήρωναν προκαταβολικά όσα λεφτά ήθελα. Ο λόγος που τους έπιασε αυτό το αμόκ ήταν ένα σκίτσο που δημοσιεύτηκε πρωτοσέλιδο στη Le Monde, τη γαλλική εφημερίδα, δείχνοντας ένα Mirafiori να ντεραπάρει και τα λάστιχα να γράφουν στην άσφαλτο ένα ζιγκ ζαγκ στο σχήμα του Ζ. Το σκίτσο, με την επιτυχημένη αναφορά στην υπόθεση Λαμπράκη, έκανε τον γύρο του κόσμου. Και οι εκδότες ξύπνησαν από τον λήθαργό τους εκλιπαρώντας με, με τέλεξ και τηλεγραφήματα, για το Ράμπο Νο 2. Μπορούσα να εκμεταλλευτώ την περίσταση, να γεμίσω τις τσέπες μου λεφτά και να τους δώσω μια πατάτα στο πιάτο, με σάλτσα Μπάλτσα. Δεν το έκανα. Τους αρνήθηκα κατηγορηματικά. Ήμουν πολύ κοντά στον Αλέκο, για να τον δω σαν θέμα βιβλίου. Τον Λαμπράκη ποτέ δεν τον είχα γνωρίσει. Τους ανθρώπους σου, που αγαπάς, δεν τους σκέφτεσαι σαν κείμενο. Το κείμενο είναι πάντα μια προδοσία”.

Όσον αφορά στο έργο του υπήρξε πολυγραφότατος, το έργο είναι τεράστιο:  Έχει γράψει μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση. Υπήρξε επίσης μεταφραστής σημαντικών συγγραφέων. Από τα 120 έργα εμείς θα ξεχωρήσουμε τα παρακάτω επτά:

-Το εμβληματικό “Ζ”, το μυθιστόρημα για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, που έκανε ταινία ο Κώστας Γαβράς με πρωταγωνιστές τον Ιβ Μοντάν, την Ειρήνη Παπά και τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν. Τη μουσική της ταινίας είχε γράψει ο Μίκης Θεοδωράκης.                                      – Γλαύκος Θρασάκης: για πολλούς το καλύτερο βιβλίο                                                                              -Η τριλογία:”Το΄φύλλο”, “Το πηγάδι”, “Τ’ Αγγέλιασμα”, για την οποία ο Λίνος Πολίτης έγραφε:   “Η τριλογία του αυτή θεωρείται από την κριτική ως η κορυφαία συνεισφορά του στα ελληνικά γράμματα. Με το έργο αυτό, «ο Βασιλικός εξέφρασε με καινούργια, μοντέρνα γλώσσα, μια γλώσσα πυκνή και πολυσήμαντη, τη διάλυση, τη σύγχυση, την απογοήτευση, τη διαμαρτυρία, τη φυγή – ό,τι χαρακτηρίζει και ό,τι αποτελεί την τέταρτη διάσταση της αινιγματικής εποχής του”  -Το τελευταίο αντίο-Γυρίστηκε ταινία με τον Γιώργο Κιμούλη και την Καριοφυλλιά Καραμπέτη  -Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων                                                                                                        -Μ ε τον ρυθμό της ψυχής                                                                                                                                -Λωτοφάγοι