Ανοίγει η σχολική αυλαία –

Ιγνάτης Ψάνης

Σε λίγες μέρες ανοίγει η αυλαία μιας νέας σχολικής περιόδου, μιας νέας σχολικής χρονιάς σε όλες σχεδόν τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Από το μπόμπιρα που τον κρατούν από το χέρι και του σηκώνουν τη “μαθητική σάκα” μέχρι και τον μεταπτυχιακό φοιτητή εκατοντάδες χιλιάδες όνειρα, φιλοδοξίες, προσδοκίες θα περάσουν  τις πόρτες σχολείων και παν/μιακών ιδρυμάτων με την ελπίδα και την προσδοκία “να μάθουν και να μάθουν απ’ τους σπουδασμένους” (Καβάφης)

Τώρα τι είδους, επιπέδου και μορφής γνώση δίνεται, από ποιους και σε ποιους δίνεται, με ποιες προϋποθέσεις και με ποιο σκοπό δίνεται, είναι θέματα διαχρονικά (ήδη οι μεγάλοι αρχαίοι φιλόσοφοι ασχολήθηκαν συστηματικά) και παγκόσμια – λίγο ή πολύ απασχολούν κάθε κράτος και αποτελεί διαρκώς επίπεδο συνεχών συζητήσεων και προβληματισμών. Και τούτο γιατί η εκπαίδευση εμπλέκεται σε καθοριστικό βαθμό με το σύνολο των προσωπικών και κοινωνικών διεργασιών.

Ας έρθουμε όμως στα καθ’ ημάς και στο σήμερα. Είναι ξεκάθαρο πως το θέμα της εκπαίδευσης είναι πολιτικό θέμα, από τη στιγμή που ο εκάστοτε υπουργός ορίζει τα προσόντα των διδασκόντων και αυτός τους διορίζει, καθορίζει τη διδακτέα ύλη και εγκρίνει τα σχολικά βιβλία, διαμορφώνει το πρόγραμμα των μαθημάτων και νομοθετεί συνολικά για τη στελέχωσή, τη λειτουργία και οργάνωσή όλου του εκπαιδευτικού συστήματος. Και έτσι έπρεπε να είναι, γιατί η εκπαίδευση είναι το υπ’ αριθμόν ένα δημόσιο αγαθό, που διαχέεται σε όλη την κοινότητα, είναι βασικό χρέος της πολιτείας και πρωταρχικό δικαίωμα του πολίτη.

Δυστυχώς, όμως, η Παιδεία ( με τη μορφή της εκπαίδευσης) όπως και η Υγεία, σε τούτη τη χώρα δεν μπορεί να βρει, χρόνια τώρα, τον δρόμο της. Περάσαμε ολόκληρη τη ζωή μας ως μαθητές και ως δάσκαλοι μέσα στα σχολεία, γι’ αυτό και έχουμε ένα παραπάνω λόγο στο θέμα αυτό.

Είναι δυνατόν να μην επιμορφώνεται το διδακτικό προσωπικό; Φτάνουμε στη σύνταξή μας και ποτέ κανείς υπουργός δεν ενδιαφέρθηκε να μας ενημερώσει για τις νέες παιδαγωγικές μεθόδους, για τα νέα δεδομένα στην ύλη που θα διδάξουμε, για τη χρήση των τεχνολογιών ή των εργαστηρίων στην εκπαίδευση ( όσες φορές επιχειρήθηκε κάτι ήταν απρογραμμάτιστο και μάλλον είχε μόνο οικονομικό ενδιαφέρον για κάποιους). Κάτι επιχειρείται τελευταία αλλά ακόμα κυριαρχεί η κιμωλία και η αφήγηση στο μάθημα. Αρκούν οι πανεπιστημιακές γνώσεις, για να είσαι ή για να γίνεις Δάσκαλος, να μορφώσεις και να διαμορφώσεις νέους ανθρώπους στη σημερινή εποχή; Τέτοιου επιπέδου αλλαγές απαιτούν δουλειά σε βάθος, αλλαγή νοοτροπίας, επανασχεδιασμό του μαθήματος και αλλαγή του τρόπου παρουσίασης της στοχοθεσίας του κάθε μαθήματος. Δε δίνουμε άδεια οδήγησης σε κάποιον και μετά τον αφήνουμε να μάθει να οδηγεί!

Ο Σεπτέμβρης είναι ο οικονομικός βραχνάς των γονιών. Παλαιότερα ο κάθε γονιός έγραφε το παιδί του στο σχολείο, αλλά προηγουμένως το είχε γράψει στο φροντιστήριο ή είχε ρυθμίσει το θέμα με ιδιαίτερα μαθήματα. Το ίδιο εξακολουθεί και σήμερα με τη μόνη διαφορά ότι η εγγραφή στο σχολείο γίνεται αυτόματα! Εκτός του φροντιστηρίου ακολουθούν και τα το(α) ξενόγλωσσο(α) φροντιστήριο(α), η αγορά ξενόγλωσσων βιβλίων για το σχολείο, η αγορά βοηθημάτων για τα μαθήματα που θα διδαχθούν στο σχολείο τα παιδιά, το φροντιστήριο για το γραμμικό και ελεύθερο σχέδιο, δεδομένου ότι το μάθημα εξετάζεται πανελλαδικά για τους υποψηφίους της Αρχιτεκτονικής, αλλά δε διδάσκεται στο σχολείο(!), άλλοι γονείς για δικούς τους λόγους επιλέγουν τα ιδιωτικά σχολεία, γραφική ύλη κ.λπ. Ας προσθέσουμε γυμναστήρια, μπαλέτα κ.λπ. Με λίγα λόγια χορός εκατομμυρίων στο όνομα της…γνώσης και της προκοπής, ο ορισμός της εμπορευματοποίησης. Και οι γονείς αδιαμαρτύρητα αντιμετωπίζουν την οικονομική λαίλαπα, ειδικά αν έχουν περισσότερα του ενός παιδιά…Και να σκεφτεί κανείς πως γυρίζουν από διακοπές…

Οι συνθήκες εργασίας μέσα στα σχολεία διαρκώς χειροτερεύουν. Δεν είναι μόνο οι, σε πολλές περιπτώσεις, ακατάλληλες αίθουσες, είναι το γενικότερο σχολικό περιβάλλον, που συνεχώς επιδεινώνεται. Ο κορονοϊός με τα κλειστά σχολεία και τα διαδικτυακά μαθήματα, Η ενδοσχολική βία, που ολοένα αυξάνεται, τα κινητά τηλέφωνα μέσα στην τάξη, που είναι η ενασχόληση πολλών μαθητών, η απουσία νοήματος από μαθήματα ή από δασκάλους αδιάφορους, η απουσία νοήματος για την ίδια τη γνώση, όταν γνωρίζει ο μαθητής ότι με κάποιο τρόπο κάποιο “χαρτί ” στο τέλος θα πάρει από κάπου, αλλά και ότι αυτοί που έχουν καλά “χαρτιά” ή στο εξωτερικό μεταναστεύουν ή ψάχνουν απεγνωσμένα ένα αξιοπρεπές στην άσκηση και στην αμοιβή επάγγελμα. Να μην αναφερθούμε στους γλίσχρους μισθούς, στους περιοδεύοντες ανά την Ελλάδα ή ανά σχολεία μόνιμους ή αναπληρωτές δασκάλους. Ο κορονοϊός με τα κλειστά σχολεία και τα διαδικτυακά μαθήματα ήρθε κι έδεσε με το γενικότερο κλίμα. Αυτή σε γενικές γραμμές είναι η ζώσα εκπ/κή πραγματικότητα. Δεν ξέρουμε αν υπερβάλαμε ή, το αντίθετο, αν η πραγματικότητα είναι ακόμα χειρότερη.

Τα στοιχεία που παραθέσαμε θα τα χαρακτηρίζαμε ποιοτικά στοιχεία. Όσον αφορά τα ποσοτικά στοιχεία ( διορισμός εκπ/κών, διαδραστικοί πίνακες, κ.λπ.), χρήσιμα και αναγκαία, ασφαλώς και έχουν προχωρήσει προς το καλύτερο τα πράγματα, έχουν εξελιχθεί. Όμως, έχουμε την πεποίθηση ότι ο Δάσκαλος και ως εκπαιδευτικός και ως εργαζόμενος συνεχώς υποβαθμίζεται και ότι η οικογένεια επιβαρύνεται ολοένα και περισσότερο οικονομικά, και μάλιστα σε εποχή ισχνών αγελάδων.  Όσα αναφέραμε αφορούν στη δευτεροβάθμια εκπ/ση.

Ευελπιστούμε πως ο νέος Υπουργός της Παιδείας θα ενσκήψει και στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της  Δευτεροβάθμιας εκπ/σης. Νέος, προικισμένος επιστημονικά, ευφυής και ευφάνταστος  είναι.

 Και κάτι άλλο, πολύ σοβαρό κατά τη γνώμης μας. Όταν σχεδιάζεται, προγραμματίζεται και εφαρμόζεται κάτι διαφορετικό στα σχολεία, επιβάλλεται να παρακολουθείται στην εφαρμογή του, ώστε να γίνονται οι κατάλληλες παρεμβάσεις στην κατάλληλη στιγμή. Άλλο τα γραφεία, ο σχεδιασμός και η θεωρία και άλλο η τάξη, η εφαρμογή και η πράξη. Πολλές καλές προσπάθειες αποδυναμώθηκαν, περιθωριοποιήθηκαν και τελικά ναυάγησαν γι’ αυτόν τον λόγο.

Τέλος ,θα το πούμε άλλη μια φορά: Ο ικανοποιημένος και ευχαριστημένος Δάσκαλος από τις συνθήκες εργασίας του και από τις οικονομικές του απολαβές είναι η μεγαλύτερη, διαρκέστερη και ουσιωδέστερη εθνική επένδυση. Δε θα έχουμε ποτέ κοινότητα οικονομικά ανθηρή,  ενημερωμένη, σύγχρονη και πολιτισμένη, αν δεν έχουμε τους ανάλογους Δασκάλους, που θα συνδυάζουν και τα ποιοτικά και τα ποσοτικά χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης.

Εμείς ευχόμαστε στους μαθητές και στους Δασκάλους τους να έχουν μια αποδοτική και παραγωγική σχολική χρονιά.