Καύσωνας: Κλαίων ή Κλέων;

Ιγνάτης Ψάνης

Για να λέμε την αλήθεια το ομόηχο του τίτλο Κλ(αί-έ)ων, που η λέξη γράφεται από τη μία με α ι και την άλλη με ε, δίνοντας διαφορετική διάσταση και σημασία το νόημα, ήταν επινόηση του αγαπητού Στρατή Μπαλάσκα από το  ιστότοπο stonisi.

Όπως θα καταλάβατε πρόκειται για την ονομασία που έδωσαν στον καύσωνα του Παρασκευο-Σαββατοκύριακου. Και πράγματι είναι “κλαίων“. Από τη στιγμή που εδώ και αρκετές μέρες όλα τα μέσα ενημέρωσης, και κυρίως τα ηλεκτρονικά, δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να φοβίζουν και να τρομοκρατούν με πηχυαίους τίτλους, λες και επίκειται κάποια βιβλική καταστροφή, εθνική αλλά και παγκόσμια. Λες και κάποιος επικείμενος σοβαρός κίνδυνος διαπερνά οριζόντια και κάθετα όλο τον πληθυσμό από τα βρέφη μέχρι και τους υπερήλικες, τους υγιείς αλλά και τους αρρώστους, τους στεγασμένους αλλά και τους άστεγους, τους εργαζόμενους και τους μετακινούμενους… Το έχουν οι δημοσιογράφοι να μεγαλοποιούν τα πράγματα, είναι μέσα στο παιχνίδι της τηλεθέασης. Επιλέγουν τις τρομακτικότερες ειδήσεις, που με ένα …μαγικό τρόπο, ακόμα κι αν πρόκειται για είδηση του Μεξικό, νοιώθεις πως  απειλεί και σένα.

Η αλήθεια είναι πως η φύση εδώ και χιλιάδες χρόνια συνηθίζει να σέβεται, κατά κανόνα, τις εποχές του χρόνου και ανάλογα τον Χειμώνα να βρέχει, να χιονίζει, να κρυώνει και το Καλοκαίρι πάλι να κάνει ζέστη. Και κάποιες φορές το παρακάνει, με αποτέλεσμα να έχουμε τα ” έκτακτα φυσικά φαινόμενα”, που πάντα τα είχαμε και θα τα έχουμε. Μόνο που στα χρόνια που ζούμε η συχνότητα και η ένταση των έκτακτων αυτών φαινομένων θα είναι μεγαλύτερη, αποκλειστικά με δική μας υπαιτιότητα.

Στα χρόνια που ζούμε αυτά τα φαινόμενα, τα έκτακτα, ευτυχώς η επιστήμη μπορεί να τα πρόβλεψη και έγκαιρα να μας προειδοποιήσουν οι εντεταλμένες για αυτά κρατικές υπηρεσίες. Και μετά από τόσα που πάθαμε, να μην τα λέμε, μάθαμε και χρόνο με το χρόνο προσαρμοζόμαστε και εκσυγχρονιζόμαστε και σε αυτό τον τομέα. Καλό θα είναι, βέβαια, να συνηθίζουμε όχι τα όσο τα “έκτακτα ” όσο τα ¨ακραία” φυσικά φαινόμενα , μια που οι ιθύνοντες και κατευθύνοντες δε φαίνεται να δείχνουν και καμιά πρεμούρα όχι να αντιστραφεί αλλά ούτε και να φρενάρει ο κλιματολογικός κατήφορος. Τα μέτρα που προτείνονται από τα μεγάλα κράτη, που είναι και οι κύριοι υπεύθυνοι της κατάστασης, αναφέρονται στο 2030 – 2050! Αλλά ούτε φαίνεται και κανένα μαζικό κίνημα, εθνικό ή παγκόσμιο, που να πιέζει προς την κατεύθυνση αυτή.

Κατόπιν τούτων ο “κλαίων” από πυρκαγιές, πλημμύρες, καύσωνες, παρατεταμένες ξηρασίες και άλλα τέτοια, που τα κερδίσαμε “επάξια”, θα είναι πια πολύ συχνός μας σύντροφος. Ασφαλώς, θα φροντίζουν και κάποιοι “υπερευαίσθητοι δημοσιογράφοι”, εκμεταλλευόμενοι τις δυσάρεστες αυτές καταστάσεις, να διασπείρουν ένα κλίμα φόβου, τρομοκρατίας, κάθετης και οριζόντιας απειλής, όπως προαναφέραμε και το τονίζουμε,  μέχρι που όλοι μαζί να καταντήσουμε να κλαίμε τη μοίρα μας.

“Προ των πυλών βρίσκεται ένας από τους ισχυρότερους καύσωνες”, “πότε θρηνήσαμε 1.300 νεκρούς”,” 8 συμβουλές”, “9 + μία συμβουλές”, “τι συμβουλεύουν οι πνευμονολόγοι”, “καταφθάνει ο καύσωνας”, “οδηγός επιβίωσης από τον καύσωνα”, “ο Κλέων δοκιμάζει τις αντοχές πολιτών και κρατικού μηχανισμού”, “η Ευρώπη θα καταγράφει 68.000 θανάτους λόγω καύσωνα μέχρι το 2030”, “καίγεται, πνίγεται η Ευρώπη”, “σε θόλο καύσωνα η Ευρώπη” είναι κάποιοι από τους τίτλους, που…εμψυχώνουν και βοηθούν να ξεπεράσουμε σωματικά σώοι(;) αλλά ψυχικά χάλια την κατάσταση.

Η ευθύνη, το χρέος και η αποστολή των ΜΜΕ στις κλιματολογικές συνθήκες που βιώνουμε και σε όσες μας περιμένουν είναι να ενημερώνουν για τις αιτίες, να προβληματίζουν και να πιέζουν πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες για τη λήψη άμεσων, συστηματικών και αποτελεσματικών λύσεων.  

Υπάρχει όμως και ο άλλος, ο αρχαίος Αθηναίος Κλέων, που … φρόντισε να περιποιηθεί εμάς, τους Μυτιληνιούς.

Όταν τελείωσαν οι περσικοί πόλεμοι, (492-479 π.Χ.) η Αθήνα τέθηκε επικεφαλής μεγάλου μέρους των ελληνικών πόλεων. Έτσι οργάνωσαν οι νικητές, οι Αθηναίοι, την πρώτη Αθηναϊκή Συμμαχία (478/ 477 π. Χ.), που εξελίχθηκε σε μία μεγάλη δύναμη. Τα μέλη της Συμμαχίας, στην αρχή τουλάχιστον, είχαν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις και ο φόρος καθορίζονταν ή σε πλοία ή σε χρήματα. Ανάμεσα στα μέλη της Συμμαχίας αυτής ήταν και η Μυτιλήνη, που είχε όμως προνομιακή μεταχείριση. Οι αρχαίοι πρόγονοί μας, λοιπόν, είτε γιατί δεν ανέχονταν την εξάρτησή τους από τον ισχυρό της εποχής, τους Αθηναίους, είτε γιατί είχαν μεταξύ τους οι πολιτικοί άρχοντες στο νησί προβλήματα και ήθελαν να τα επιλύσουν είτε γιατί “υποβοήθησε” και ο στρατιωτικός – πολιτικός αντίπαλος της Αθήνας, η Σπάρτη, αποφάσισαν να αποστατήσουν από τη Συμμαχία, αφού πρώτα φρόντισαν να οχυρώσουν και την πόλη δια παν ενδεχόμενο. Φρόντισαν, βέβαια, να βρουν την Αθήνα σε προβληματική θέση, ώστε να μην είναι εύκολο για αυτήν να τους αντιμετωπίσει: η Αθήνα σε πόλεμο με τη Σπάρτη ( Πελοποννησιακός πόλεμος), λοιμός θέριζε την πόλη, τα πρώτα χρόνια στρατιωτικά ήταν δύσκολα για την Αθήνα.  Φανταζόμαστε όλοι τι έγινε στην Αθήνα, όταν οι δημοκρατικοί της Μυτιλήνης τους έφεραν τα μαντάτα.

  Παρόλα αυτά οι Αθηναίοι μας νίκησαν στη θάλασσα και μας ανάγκασαν να συνθηκολογήσουμε. Συγκεντρώθηκαν λοιπόν στην Εκκλησία του Δήμου, προκειμένου να πάρουν απόφαση για την τύχη του νησιού. Στην αρχή αποφάσισαν να σκοτώσουν όλους τους άντρες και να πουλήσουν τα γυναικόπαιδα ως δούλους. Ύστερα όμως ο Δήμος μετάνιωσε και ξαναμαζεύτηκαν σε νέα συνέλευση στην Εκκλησία του Δήμου στην οποία μίλησαν ο Κλέων και ο Διόδοτος.

 Μετά το θάνατο του Περικλή επικράτησαν λαϊκιστές. Ένας από αυτούς ήταν ο Κλέων, γιος πλούσιου βυρσοδέψη, που έγινε κυρίαρχη μορφή της αθηναϊκής πολιτικής και που φαίνεται να ήταν ο διάδοχος του Περικλή. Τακτική του ήταν να οδηγεί τους πολιτικούς  του αντιπάλους σε δίκες, όπως έκανε και με τον Περικλή. Μίλησε πρώτος, απευθυνόμενος στους Αθηναίους .Στην αρχή στράφηκε εναντίον της Δημοκρατίας, υποστήριξε πως με την ηθική δεν εξουσιάζεις τυραννικά τους συμμάχους, αμφισβήτησε τη λογική και τον ορθολογισμό και προτιμούσε να ξεσηκώνει συναισθηματικά τον κόσμο, προκαλώντας την αγανάκτησή τους. Σπουδαίος ρήτορας ήξερε πώς να προκαλέσει τον προβληματισμό των Αθηναίων, για να μην ξεσηκωθούν και άλλοι σύμμαχοι που είναι ακόμη φόρου υποτελείς. Τελείωσε τη δημηγορία του, τονίζοντας ότι μόνο η ποινή του θανάτου ταίριαζε στους Μυτιληνιούς με βάση τις αρχές του δικαίου και της ηθικής, αφού υπήρξαν αποστάτες.

Μετά μίλησε ο δημοκρατικός Διόδοτος, που ένα-ένα αποδόμησε τα επιχειρήματα του Κλέωνα, σε μια δημηγορία, που αποτελεί μνημείο δημοκρατικής ευαισθησίας και ανθωπιάς. Τελικά οι Αθηναίοι αποφάσισαν:

-Να θανατωθούν μόνο οι χίλιοι υπαίτιοι της αποστασίας που είχαν αποσταλεί στην Αθήνα ως αιχμάλωτοι.

-Να καταστρέψουν τα τείχη της πόλης.

-Να κατασχέσουν τον στόλο της.

Να χωρίσουν το νησί σε 3.000 κλήρους, πλην της γης των συμμάχων τους Μυθημναίων βέβαια. Από τους κλήρους, οι 300 αφιερώθηκαν στους θεούς ενώ οι υπόλοιποι, κατόπιν κλήρωσης, διανεμήθηκαν σε Αθηναίους, στους οποίους οι Μυτιληναίοι που καλλιεργούσαν την αντίστοιχη γη όφειλαν να αποδίδουν φόρο 2 μνες τον χρόνο για κάθε κλήρο.

Οπότε και ο καύσωνας ονομάστηκε έτσι, προφανώς γιατί, όπως και ο αρχαίος “Κλέων”, έτσι και ο τωρινός κακά μαντάτα φέρνει και κακά αποτελέσματα προκαλεί και στον τόπο του αλλά και  σε πολύ μεγαλύτερη έκταση από ένα νησί, ασφαλώς! Στο τέλος θα δούμε…

Πληροφορούμαστε πως οι καύσωνες, που αμέσως σχεδόν έπονται του ” Κλέωνα”, ονομάστηκαν… “Κέρβερος” και …”Χάρος”. Μακάβριο χιούμορ, κάτι θέλουν να μας πουν, ή μήπως θέλουν να μας ξυπνήσουν από τον μακάριο ύπνο μας;