Πανελλαδικές εξετάσεις-Εκπαιδευτικό (;) σύστημα

Ιγνάτης Ψάνης, Φιλόλογος

Σπουδές: Το όραμα, σχεδόν, κάθε γονιού, που θέλει να δει το παιδί του μορφωμένο, άξιο και ικανό να συμπορεύεται δυναμικά στην απαιτητική και πολύπλοκη πραγματικότητα που βιώνουμε όλοι. Να έχει καλύτερες προοπτικές εργασίας, αμοιβής, επαγγελματικής εξέλιξης.

Όμως, το όραμα αυτό περνά μέσα από τις Συμπληγάδες των πανελλαδικών εξετάσεων. Πανελλήνιες εξετάσεις:  Πανελλήνιο το ενδιαφέρον, πανελλήνια η κινητοποίηση, πανελλήνια η αγωνία. Ξεσηκωμός. Δεν ξέρουμε σε ποια κράτη συμβαίνουν τα απαράμιλλα, σχεδόν μοναδικά που ακολουθούν:

– Δίνουμε εξετάσεις! Πατεράδες, μανάδες, γιαγιάδες, παππούδες, νονοί, θείοι, θείες, γειτόνοι!

– Ο ηλεκτρονικός τύπος φιλοξενεί εκπαιδευτικούς, των φροντιστηρίων κυρίως, ψυχολόγους, διατροφολόγους, οικογενειακούς συμβούλους, μία πανστρατιά ειδικών, για να συνδράμουν ψυχολογικά, γνωστικά, επικοινωνιακά τους υποψηφίους, επιτείνοντας  και παρατείνοντας το οποίο άγχος, που  φυσικό είναι να έχουν. Να θυμηθούμε ότι επί σειρά ετών  δημοσίευε και θέματα πανελλαδικών εξετάσεων, συνεργαζόμενος με συγκεκριμένα φροντιστήρια!

– Να μην αναφερθούμε και στους γιατρούς της χώρας, οι οποίοι στο όνομα των εξετάσεων υπογράφουν φαρδιά -πλατιά τους τελευταίους μήνες του σχολικού έτους πως νέοι υγιέστατοι 16 και 17 χρονών αρρωσταίνουν πανελλαδικά(! ). Και έτσι αδειάζουν ουσιαστικά, κυρίως στην τρίτη Λυκείου οι τάξεις, απολύτως νομότυπα!

– Τα θέματα των εξετάσεων ανακοινώνονται την ίδια μέρα, το ταχύτερο, από τα ΜΜΕ, ακολουθούν οι προτεινόμενες λύσεις από τα φροντιστήρια (όχι οι σωστές πάντοτε) και ολοκληρώνεται το όλον με την αξιολόγηση των θεμάτων!

– Πριν μερικά χρόνια ακόμα όσοι εισάγονταν στα ΑΕΙ της χώρας, το πληροφορούνταν από τις εφημερίδες. Εθνικό ανάγνωσμα η εισαγωγή ενός υποψηφίου από την Πελόπη της Λέσβου στην Πάντειο, γιατί δεν μπορούσε το Υπουργείο Παιδείας να ενημερώσει το σχολείο του!

– Μετά από λίγο καιρό θα κρεμαστούμε όλοι στις τηλεοράσεις  οι οποίες πανηγυρικά και πανελλαδικά θα ανακοινώνουν τις βάσεις εισαγωγής στα ΑΕΙ! Πάλι πρώτο πανελλήνιο θέμα, με τις ανάλογες αναλύσεις, εκτιμήσεις…

– Και μετά θα τρέχουν οι γονείς από Ηγουμενίτσα μέχρι Αλεξανδρούπολη και από Φλώρινα μέχρι Σητεία να τακτοποιήσουν το παιδί, γιατί το κράτος δε θέλησε να φτιάξει μεγάλους πανεπιστημιακούς χώρους, με πλούσιες βιβλιοθήκες και χώρους ερευνών και εργαστηρίων, με ικανοποιητικό αριθμό καταλυμάτων-εστιών, όπου θα καλλιεργείται και θα προάγεται η διεπιστημονική γνώση. Προτίμησε το γνωστό ρητό των αλήστου μνήμης” κάθε πόλη και στάδιο κάθε χωριό και γυμναστήριο”, που ενδεχομένως να ήταν και σωστό, όταν μιλάμε για αθλητισμό. Όταν ,όμως, αναφερόμαστε σε τέτοιου μεγέθους κατάτμησης των Πανεπιστημιακών σπουδών, αποκλειστικά για να τονωθεί οικονομικά η τοπική κοινότητα και να κερδίσει πολιτικούς πόντους ο βουλευτής του νομού, τότε είναι λάθος. Προφανώς, εξαιρείται το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, που είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό πολυνησιωτικό Πανεπιστήμιο.

– Ασφαλώς, η αδυναμία ή η ανικανότητα της Πολιτείας διαχρονικά να καλύψει τις γνωστικές ανάγκες των μαθητών είτε στα ξενόγλωσσα μαθήματα είτε στην προετοιμασία τους για τις τελικές εξετάσεις στα ΑΕΙ-παλιά και ΤΕΙ- συνέβαλε στην υπερδιόγκωση ενός φαινομένου, της παραπαιδείας, που τείνει να αντικαταστήσει την κανονική, την εθνική παιδεία! Βέβαια δεν ξέρουμε σε ποια κράτη του κόσμου οι γονείς προστρέχουν στα φροντιστήρια και στα ιδιαίτερα μαθήματα από τη Δημοτικό κιόλας ίσαμε και τις Πανεπιστημιακές σπουδές.

– Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι αφενός η οικονομική αφαίμαξη της οικογένειας και αφετέρου οι μαθητές να φοιτούν ταυτόχρονα σε δύο σχολεία, με ό, τι αυτό συνεπάγεται για την ψυχική, συναισθηματική, κοινωνική ισορροπία και εξέλιξή τους και μάλιστα σε μια τόσο καθοριστική για τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους ηλικία.

– Άλλο σοβαρό αποτέλεσμα είναι ότι το εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθώντας να ισορροπήσει αφενός ανάμεσα στην προετοιμασία των μαθητών για τις πανελλαδικές-στόχος και της οικογένειας και του σχολείου ήδη από το Γυμνάσιο!- δηλαδή να παίξει τον ρόλο του φροντιστή και αφετέρου στο να παίξει τον ρόλο του σχολείου, με την ευρύτερη και καθοριστική κοινωνική του συμβολή, δυστυχώς αποτυγχάνει και στα δύο.

– Βέβαια, δεν υπάρχει εκπαιδευτικό σύστημα πουθενά, που να μην προβλέπει κάποια φίλτρα, κάποια κριτήρια για την εισαγωγή των αποφοίτων τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Και μάλιστα τα κριτήρια αυστηροποιούνται για πολύ καλά Παν/μια ή Σχολές. Όμως ,από τρεις ώρες εξέτασης σε τέσσερα μαθήματα το να κρίνονται τόσο σοβαρά για την ζωή ενός νέου θέματα είναι ψυχοφθόρο, εξουθενωτικό και ανεπίτρεπτο από κάθε άποψη.

– Και έρχεται η ώρα συμπλήρωσης του περίφημου μηχανογραφικού, του οποίου οι πάρα πολλές σχολές είναι τελείως άγνωστες και ως προς το περιεχόμενο των σπουδών και ως προς την όποια επαγγελματική αποκατάσταση για τον υποψήφιο! Έχει, βέβαια, ο υποψήφιος τη δυνατότητα να επιλέξει πολλές δεκάδες σχολών! Ελάχιστοι πετυχαίνουν την πρώτη ή τις πρώτες τους επιλογές. Για τους περισσότερους όπου κάτσει η μπίλια! Φανταζόμαστε, υποθέτουμε όλοι, τα αποτελέσματα τέτοιων επιλογών για τους ίδιους αλλά και την κοινότητα.

Και τέλος τα μεγάλα ερωτήματα:” Θα πρέπει, ο σπουδαστής πια αυτός, να κάνει και μεταπτυχιακές σπουδές; Πού και με ποιο κόστος; Θα μείνει στην πατρίδα του ή θα αναγκαστεί να μεταναστεύσει, για να βρει ένα καθεστώς αξιοκρατίας και αξιοπρεπούς αμοιβής; Τελικά, ύστερα από όλα τα παραπάνω ικανοποιείται και σε ποιο βαθμό το όραμα των γονιών και των εφήβων;

Καταλήγουμε σε συμπεράσματα που όλοι τα βλέπουμε δια γυμνού οφθαλμού.

Έχουμε εδώ και χρόνια ένα υπεραπλουστευμένο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ, που ισχύει δεκαετίες. Οι όποιες περιφερειακές ή ουσιαστικές αλλαγές επιχειρήθηκαν, απέτυχαν παταγωδώς, επειδή αυτοί που τις εισηγήθηκαν δεν τις στήριξαν ή δεν τις πίστευαν ή οι εκπαιδευτικοί δεν τις υποστήριξαν ή οι πολιτικοί για ιδιοτελείς λόγους τις κατάργησαν. Το αδιάβλητο της όλης διαδικασίας είναι το μοναδικό πλεονέκτημά του! Επειδή, λοιπόν, δοκιμαστήκαμε, βαθμολογηθήκαμε όλοι και δεν περάσαμε τη βάση, για τούτο και έχουμε αυτό το εξοντωτικό, αγχωτικό και άδικο σύστημα. Κοστοβόρο από κάθε άποψη.

– Φορτώνονται οι υποψήφιοι με ένα ανεπίτρεπτα τεράστιο άγχος, αφού τα μάτια και το ενδιαφέρον όλων είναι στραμμένα πάνω τους. Ξαφνικά γίνονται το επίκεντρο, στοχοποιούνται και αξιολογούνται, ανάλογα με το αν πέτυχαν και πού. Η αξιολόγηση του συστήματος εισαγωγής έχει γίνει και συντελείται κάθε χρόνο από μαθητές και γονείς. Κανένας που το πέρασε δε θέλει να το θυμάται, κανένας δεν έχει κάτι θετικό να πει!

– Οι μαθητές ενδιαφέρονται αποκλειστικά για ορισμένα μαθήματα-απόλυτα χρησιμοθηρική, ωφελιμιστική γνώση. Έτσι αποφοιτούν ημιμαθή, ανολοκλήρωτα, χωρίς βασικές γνώσεις καθοριστικών επιστημών, άτομα με περιορισμένες γνώσεις και περιορισμένες δυνατότητες επιλογών.

– Το σχολείο, ως βασικός κοινωνικός θεσμός και ως πρωταρχικό μέλημα της Πολιτείας , αδυνατεί να δικαιολογήσει και να αποδείξει τον ρόλο του. Υποβαθμίζεται συνεχώς, γεγονός που εμπλέκει και τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι βιώνουν σοβαρά προβλήματα.

– Δυστυχώς, το σύστημα αυτό καθιερώθηκε και με αυτό θα συνεχίσουμε με ό τι σημαίνει για όλους μας. Κάποτε θα αλλάξει, είναι το μόνο βέβαιο, εκτός και αν ελπίζουμε ότι η κατάργηση του άρθρου 16 του Συντάγματος για την απαγόρευση ίδρυσης μη κρατικών Πανεπιστημίων θα το συμπαρασύρει και αυτό αναγκαστικά!

– Οι μαθητές μου το 2023 εισάγονται στα ΑΕΙ, όπως ακριβώς ή περίπου και εμείς το 1967 με το σύστημα των δεσμών, τώρα κατευθύνσεων-με λίγες διαφορές στην εξεταζόμενη ύλη, που είναι λιγότερη, εξ ου και η αποστήθιση και στην προσθήκη της  Οικονομίας και της  Πληροφορικής. Πέρασαν πάνω από πενήντα χρόνια στη διάρκεια των οποίων…καταφέραμε να αποφοιτούν από τα Λύκεια της χώρας μας αγεωγράφητοι, ανιστόρητοι, αφιλοσόφητοι έφηβοι, μέσα σε μία τεχνοκρατική εκπαίδευση, που σταδιακά έχει περιθωριοποιήσει τις ανθρωπιστικές σπουδές, για τις οποίες είμαστε γνωστοί και σεβαστοί παγκοσμίως. Ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα είναι προσανατολισμένο αποκλειστικά στις πανελλαδικές εξετάσεις, με κύριο μοχλό μάθησης την αποστήθιση!

Δεν ξέρουμε αν αυτό που περιγράψαμε μπορεί να χαρακτηριστεί είναι όραμα. Το βέβαιο είναι ότι αποτελεί την αιτία πολλών και πολύ σημαντικών ατομικών, οικογενειακών και κοινωνικών προβλημάτων.

Και μια που ο καιρός το καλεί-εκλογές γαρ- και όλοι σφάζονται για τη Δημόσια Παιδεία, να κλείσουμε αναφέροντας ότι η εκπαίδευση στο σύνολό της δε χρειάζεται  φτιασιδώματα και κινήσεις επιφανειακού εντυπωσιασμού αλλά παρεμβάσεις ουσίας. Αισιοδοξούμε ότι ο νέος υπουργός θα έχει τη φαντασία και πρόγραμμα ανάταξης της Δημόσιας Εκπαίδευσης.